play
Smederevo


Područje grada Smedereva i njegovog neposrednog zaleđa, predstavlja krajnji severoistočni deo Šumadijskog pobrđa. Odlikuje ga reljef blago zatalasanih kosa i povijaraca prosečenih manjim vodotokovima, nasuprot kojih se nalaze Dunav i panonska ravnica na severu i dolina Velike Morave, sa svojim rukavcem Jezavom, prema istoku. Prirodne odlike prostora uslovile su i razvoj glavnih putnih pravaca, koji prate tokove dveju velikih reka, dok je susticanje pravaca duž tokova Dunava i Velike Morave imalo presudan strateški značaj i uticaj na migracije stanovništva i istorijske prilike. Prirodno težište ovog susticaja predstavlja prostor na kome je početkom XV veka izgrađena Smederevska tvrđava.

Priroda je bila darežljiva prema ovom kraju bogatom vodom, plodnom zemljom, a u prošlosti i šumom, što je od vajkada privlačilo ljude da dolaze i trajno se nastanjuju. U mirnim vremenima mnogobrojne prednosti su dolazile do izražaja, ali su zato u nestabilnim, ratnim periodima stvarale nevolje.

Po svojoj prirodi pitomi i blagorodni smederevski predeli u sebi nose i brojne suprotnosti oličene u moćnom Dunavu i pitomoj ali nepredvidivoj Moravi, smederevskim brežuljcima zagledanim u nepreglednu ravnicu, severcu i košavi, konačno putevima otvorenim ka sve četiri strane sveta. Verovatno otud izviru dileme i sučeljavanja između dvehiljadegodišnjeg grožđa i stogodišnjeg gvožđa, blago kiselkaste Smederevke i vatrenog Smederevca, voćara i ratara, građana i seljaka, a ponajviše između starih i novih dođoša.

Oduvek je bilo dovoljno da jedna generacija rođena na ovom tlu ostavi potomstvo na istom prostoru i suprotnosti su umesto jalovih sukobljavanja davale novi kvalitet, stvarajući i prepoznajući specifično kulturno nasleđe, oličeno ne samo u Smedervskoj tvrđavi, već i u Letnjikovcu Obrenovića, starim industrijskim postrojenjima SARTID-a, monumentalnoj Crkvi Sv. Georgija iz 1854. godine i srednjovekovnoj crkvi Uspenja Presvete Bogorodice, vrednim javnim i stambenim građevinama iz perioda prerastanja grada od turske kasabe u moderan trgovački grad između dva svetska rata, kao i specifičnim objektima u duhu moderne i autohtonog nacionalnog stila iz perioda obnove grada nakon velike eksplozije u Drugom svetskom ratu.